Não bộ là một trong những cơ quan phức tạp nhất trong cơ thể con người. Được tạo thành từ hơn 100 tỷ cơ quan thần kinh trong hàng nghìn tỷ kết nối được gọi là các khớp thần kinh, não bộ con người có những chức năng kì diệu và tầm quan trọng không thể thay thế. Cùng tìm hiểu về cơ quan được coi là “trung tâm điều khiển” cơ thể này nhé!

Vị trí của não bộ 

Não bộ con người được bao quanh bởi một lớp xương bản sọ, xương bản sọ kết hợp với các xương mặt tạo thành hộp sọ. Hộp sọ có chức năng chính giúp bảo vệ não khỏi những tác động và tổn thương bên ngoài.

Kích thước não của mỗi người là khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi, giới tính và trọng lượng cơ thể. Tuy nhiên, một vài nghiên cứu chỉ ra rằng bộ não nam giới nặng trung bình 1360g, trong khi não bộ của nữ nặng khoảng 1220g. Khối lượng não bộ của con người cũng sẽ có những thay đổi lớn từ lúc mới sinh đến khi trưởng thành. Não bộ của trẻ sơ sinh trung bình sẽ nặng 450g, con số này đối với thời thơ ấu là khoảng 910g.

Cấu tạo não bộ

Bộ não của con người được hình thành từ các tế bào thần kinh neuron và các tế bào đệm. Tế bào thần kinh neuron có chức năng kích thích, dẫn truyền các tín hiệu và xung thần kinh. Trong khi đó, các tế bào thần kinh thực hiện nhiệm vụ cân bằng nội môi, nâng đỡ, nuôi dưỡng và tạo điều kiện cho tín hiệu được truyền đi trong hệ thần kinh. Số lượng các tế bào thần kinh đệm gấp khoảng 50 lần số lượng neuron thần kinh.

Não được cấu tạo từ ngoài vào trong như sau: Ngoài cùng là da đầu và cơ bám xương sọ, tiếp đến là hộp sọ, màng não và cuối cùng là não. Những bộ phận này giúp bảo vệ não bộ một cách an toàn và tránh mọi tổn thương đến não.

Não người được chia làm ba phần gồm: Đại não, thân não và tiểu não.

Đại não

Là phần chính và lớn nhất của não, chứa bán cầu não trái và bán cầu não phải và chúng được ngăn cách bởi một khe não dọc. Đại não thực hiện các chức năng như diễn giải xúc giác, thị giác và thính giác; lời nói, lý luận, cảm xúc và kiểm soát các hoạt động của cơ thể.

Vỏ não là lớp bề mặt ngoài của não, có màu nâu xám và có tên gọi là “chất xám”. Dưới vỏ não hay bề mặt não bộ là chất trắng - nơi các sợi liên kết neuron thần kinh với nhau tạo nên vùng màu trắng. 

Trên vỏ não có một số rãnh lớn, chúng chia não thành các thùy. Bốn thùy chính ở bán cầu đại não là: Thùy trán, thùy đỉnh, thùy thái dương và thùy chẩm.

Hệ thống các khoang chứa dịch bên trong đại não được gọi là não thất. Có tổng cộng 4 não thất, chúng được kết nối với nhau bởi các lỗ và ống thông.

Dịch não tủy được tạo thành từ các não thất. Dịch não tủy là một dạng chất lỏng trong suốt, lưu thông qua các kênh xung quanh não bộ và tủy gai, giúp bảo vệ cũng như làm giảm chấn thương não bộ và tủy gai.

Thân não

Thân não bao gồm: Cầu não, trung não và hành não. Thân não là bộ phận nằm phía trước tiểu não và hoạt động liên tục như một trạm chuyển tiếp, truyền thông tin giữa vỏ não và các bộ phận trong cơ thể. Thân não có nhiều chức năng tự động với cơ thể như thở, nhịp tim, chu kỳ giờ giấc, tiêu hóa, nhiệt độ cơ thể, hắt hơi, ho, nuốt và nôn mửa.

Tiểu não

Là bộ phận nằm dưới đại não, phía sau não bộ và bên dưới thùy chẩm. Tiểu não được ngăn cách với đại não bởi lều tiểu não và có nhiệm vụ phối hợp các chuyển động của cơ bắp, duy trì tư thế và giúp thăng bằng.

Các dây thần kinh sọ

Gồm 12 đôi xuất phát từ não, chịu trách nhiệm về cảm giác; thị giác; điều khiển cử động mắt; cơ mặt; cơ cổ; cơ lưỡi; khả năng nghe và thăng bằng;... 

Vùng hạ đồi 

Bộ phận với cấu trúc nhỏ chứa các liên kết thần kinh gửi tín hiệu đến tuyến yên. Tuyến yên (tuyến não thùy) là một tuyến quan trọng giữ vai trò chỉ đạo hoạt động của hầu hết các tuyến nội tiết khác. 

Chức năng của não bộ

Bộ não giữ vai trò rất quan trọng với cơ thể con người. Cấu trúc não với các tổ chức khác nhau và mỗi cấu trúc lại có một chức năng riêng biệt cùng tham gia vào chức năng điều khiển bộ não. Cụ thể, não bộ có những nhóm chức năng chính như sau:

Chức năng vận động

Não bộ có chức năng tạo và kiểm soát các hoạt động trong cơ thể qua hệ thống vận động của não. 

• Thùy trán có chức năng điều khiển vận động, lý luận, kiểm soát ngôn ngữ. 
• Vỏ não trước trán liên quan đến hoạt động nhận thức ở mức độ cao hơn như tạo ra ngôn ngữ.
• Các chuyển động tạo ra từ não qua các dây thần kinh đến các tế bào thần kinh vận động trong cơ thể sẽ điều khiển hoạt động của cơ bắp.
• Các dây thần kinh sọ não chịu trách nhiệm các chuyển động liên quan đến mắt, miệng và mặt.

• Vỏ não tạo ra các chuyển động thô (chuyển động của tay và chân).

Chức năng cảm giác

Hệ thống thần kinh cảm giác liên quan đến việc tiếp nhận cũng như xử lý thông tin cảm giác. Những thông tin này được tiếp nhận thông qua các dây thần kinh sọ và dây thần kinh ở tủy sống.

• Não bộ tiếp nhận và xử lý thông tin từ các giác quan đặc biệt của thị giác, thính giác, khứu giác và vị giác.
• Não nhận được thông tin về xúc giác, áp lực, cảm giác đau, rung và nhiệt độ qua da. Ngoài ra, não tiếp nhận thông tin về vị trí khớp qua các khớp.
• Vỏ não có khả năng thu nhận cảm giác bởi một thụ thể trên da được thay đổi thành tín hiệu thần kinh, sau đó truyền qua một loạt các tế bào thần kinh thông qua các đường dẫn truyền trong tủy sống.

Chức năng điều hòa

Chức năng điều hòa ở não bộ gồm có: Chức năng điều hòa tự động và chức năng điều chỉnh của cơ thể. Cụ thể các chức năng đó là:

Chức năng điều hòa tự động

Các chức năng tự động của não bao gồm:

• Điều hòa cơ thể.
• Kiểm soát nhịp tim, nhịp thở.
• Duy trì cân bằng nội môi.

Chức năng điều chỉnh của cơ thể

Vùng hạ đồi tham gia vào việc điều chỉnh nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm:

• Điều hòa thần kinh.
• Điều hòa nhịp độ sinh học.
• Kiểm soát hệ thần kinh tự chủ.
• Điều hòa lượng thức ăn và chất lỏng.

Não bộ là trung tâm chỉ huy của cơ thể và đóng vai trò rất quan trọng; tham gia điều khiển lời nói, suy nghĩ cũng như mọi hoạt động của các cơ quan khác trong cơ thể. Vì vậy, hãy chú ý tới việc chăm sóc não bộ bằng việc có cho mình một chế độ ăn uống, ngủ nghỉ hợp lý; tránh thức khuya, căng thẳng. Bên cạnh đó, hãy bổ sung những thực thẩm có lợi cho não để có một bộ não khỏe mạnh nhé. 

XEM THÊM: 

• Bệnh viêm đường hô hấp là do đâu
• Các loại đồ uống làm sạch phổi 
• 5 lý do khiến bạn đi tiểu đêm quá nhiều